Czy biblioteki powinny robić bibliografię regionalną i gromadzić zbiory regionalne?

Szeroko rozumiany regionalizm jest zadaniem bibliotek wojewódzkich i powiatowych na mocy Ustawy o bibliotekach od 1997 roku . Chociaż dla wielu bibliotek jest to przykry obowiązek, to odpowiednie podejście do tematu może okazać się bardzo korzystne. Co więcej regionalizmem powinny się zainteresować też mniejsze biblioteki.

Ustawa o bibliotekach w artykule 20 wymienia zadania, które muszą być realizowane w bibliotekach wojewódzkich. Podpunkt 1 informuje, że biblioteki te mają gromadzić, opracowywać i udostępniać materiały biblioteczne służące obsłudze potrzeb informacyjnych, edukacyjnych i samokształceniowych, zwłaszcza dotyczących wiedzy o własnym regionie oraz dokumentujących jego dorobek kulturalny, naukowy i gospodarczy. Podpunkt 2 nakazuje, aby biblioteki te pełniły funkcje ośrodka informacji biblioteczno-bibliograficznego, opracowywały i publikowały bibliografie regionalne, a także inne materiały informacyjne o charakterze regionalnym. Artykuł 20a te same powinności nakłada na biblioteki powiatowe, dodając dodatkowo współdziałanie z biblioteką wojewódzką.

Tyle mówi ustawa. Najczęstszą interpretacją tego zadania było jednak prowadzenie Bibliografii Regionalnej oraz zbieranie Dokumentów Życia Społecznego. Dla wielu bibliotek był to przykry obowiązek. Należało zakupić oprogramowanie umożliwiające opracowanie artykułów regionalnych. W niektórych regionach oprogramowanie to udostępniała biblioteka wojewódzka, w celu współtworzenia Bibliografii Wojewódzkich (zwanych Systemami Bibliografii Regionalnej), ale wtedy takie rekordy trafiały do „wspólnego worka” i nie można się było wykazać przed władzami efektami. Trzeba było wyszkolić jednego ze swoich pracowników i oddelegować go do tej pracy. Jak zajmował się czymś innym nie nadążał z bibliografią. Jak nadążał za bibliografią zawalał inną pracę, więc musiał się zajmować tylko tym.  Do Dokumentów życia społecznego należało przygotować miejsce na przechowywanie zbiorów. Pracownika też należało wyszkolić i tak dalej.

Problemem w tym wszystkim okazywało się to, że praca ta spotykała się z bardzo słabym zainteresowaniem społeczeństwa. Bibliografia regionalna, nawet mimo udostępnienia bazy online, interesowała tylko osoby piszące książki o regionie lub prace zaliczeniowe na studiach. Ze zbiorów zebrane jako Dokumenty Życia Społecznego też rzadko ktoś korzystał. Spowodowało to, że niektóre biblioteki porzucały realizację tych zadań.

Analizując przyczyny słabego zainteresowania można zauważyć, że obecnie użytkownicy przyzwyczaili się do tego co proponuje internet: multimedialnych treści dostępnych od razu, bez potrzeby udania się do biblioteki i czekania na znalezienie potrzebnych materiałów przez bibliotekarza. Dlatego rozwiązaniem wydaje się rozszerzenie dotychczasowych form realizacji ustawy na następujące:

  • Bibliografia Regionalna
  • Dokumenty Życia Społecznego
  • Biblioteka Cyfrowa
  • Bibliografia publikacji online
  • Dokumenty cyfrowe bez prawa publikacji online
  • Eksponaty
  • Kartoteki osobowe

Bibliografia Regionalna

Format opisu: MARC21

Zawiera opisy bibliograficzne artykułów z czasopism lokalnych, książek lub ich fragmentów, a czasem katalogi wystaw, broszury, foldery, druki okolicznościowe. Systemy biblioteczne są w większości przystosowane do jej przygotowania. Poszczególne województwa przygotowały swoje schematy. Duża część województw prowadzi swoje Systemy Bibliografii Regionalnych (SBR), a biblioteki używające systemu ALMA, opracowują Bibliografię Regionalną do jednego zbioru razem z Biblioteką Narodową (właściwie można powiedzieć, że tworzą Bibliografię Narodową).

Niekiedy uzupełnieniem Bibliografii Regionalnej były zeszyty z zebranymi kserami artykułów z prasy ponad regionalnej, tak aby czytelnicy mogli jak najszybciej dostać poszukiwaną informację. Podczas pracy w Bibliografia.pl do rekordów możemy dołączyć skany artykułów. Skany te mogą nie być dostępne poza siedzibą biblioteki.

Schematy:

Dokumenty Życia Społecznego

Format opisu: MARC21

Zawiera plakaty, zaproszenie, katalogi wystaw, broszury, foldery, druki okolicznościowe itp.

Schematy:

Biblioteka Cyfrowa

Format opisu: Dublin Core

Zawiera dokumenty elektroniczne, co do których biblioteka posiada prawa do udostępniania online. Najczęściej wydawnictwa ciągłe i książki.

Schematy:

Bibliografia publikacji online

Format opisu: MARC21

Schematy: